Każdy z nas- dorosłych, czasem wychowawców- chciałby realizować zamierzone cele według swojego scenariusza i według jasno określonego i założonego celu, rezultatu. Jednak wiemy, że życie jest grą losu i nieraz śmieje się nam w twarz, konfrontuje nas z rzeczywistością- urealnia. Niejednokrotnie zdarzyło się- i nie tylko mnie- pełnienie dyżuru w zupełnej skrajności od zamierzeń, obranych punktów planu dnia. Dlatego też w swych niniejszych rozważaniach chciałabym się skupić na czterech- moim zdaniem- kluczowych zasadach pracy- przede wszystkim z młodzieżą, pomijając oczywistą otwartość komunikacyjną, a mianowicie PZPZ…

        Niby cztery niepozorne litery, a jednak każda z nich stanowi początek niezwykłych wyrazów i związanymi z nimi skojarzeniami, a mianowicie: P- oznać, Z- aakceptować, P- ozyskać, Z - mienić. Są to o tyle istotne zasady, jako że dotyczą nie tylko „trudnej” młodzieży, ale także samego dorosłego borykającego się z trudnościami dzieci i swoimi. Poniżej przedstawię własną interpretację znaczenia powyższych zasad pracy wychowawczej.

        Poznanie jest moim w mniemaniu procesem, w którym nabywa się świadomości siebie- swoich wad, zalet, mocnych i słabych stron, swoich predyspozycji, jak i uprzedzeń. Poznawanie jest niekończącym się doświadczaniem siebie. Samoświadomość rzutuje na proces poznawczy w ogóle tj. postrzeganie i odbieranie otaczającej rzeczywistości. W naszym- wychowawców- wypadku mam na myśli rzeczywistość wychowawczą, a to z kolei ukierunkowuje nas w poznawaniu dziecka, nabywaniu informacji o nim. Od tego, jakie jest nasze wewnętrzne poznanie zależeć będzie poznanie dziecka- albo będziemy widzieć jego zalety, wady, albo będzie nas stać na racjonalizację i wyważenie potencjałów drzemiących w młodym człowieku- tym samym jego prawdziwe Poznanie.

        Zaakceptowanie siebie, swojego Poznania jest sztuką, bo nie wszystko nam w sobie pasuje - i nie chodzi tylko o wygląd zewnętrzny, ale przede wszystkim o wnętrze, charakter. Jeżeli zaakceptujemy siebie w całości i utwierdzimy się w sobie, stajemy się silni i bardziej wytrzymali, stajemy się oparciem dla młodego człowieka. Podobnie rzecz ma się, jeśli chodzi o zaakceptowanie dziecka- jego osoby z całym komponentem totalnych skrajności wraz z całym wachlarzem emocji i doświadczeń. Jeżeli potrafimy w obiektywny sposób spojrzeć na obraz własny, jak i dziecka, z którym pracujemy, wtedy możemy pozwolić sobie na próbę akceptacji różnic i podobieństw, nawiązania unikatowej więzi, otwarcia się, a to z kolei prowadzi do kolejnego etapu.

        Pozyskanie jest jednym z końcowych etapów w procesie wychowawczym, jednocześnie jednym z najtrudniejszych, polegającym moim zdaniem na wzajemnym przenikaniu się potencjałów dorosłego - wychowawcy i podopiecznego, wzajemnym uzupełnianiu się, odkrywaniu. Jest to moment kluczowy w pracy w młodzieżą, gdyż rzutuje na dalszą współpracę. Nie można dziecku narzucać własnych postanowień i zamierzeń bez poprzednich etapów tj. bez poznania i zaakceptowania. Po czym poznać pozyskanie? Wydaje mi się, że kluczowymi objawami pozyskania dziecka jest odczuwana bliskość, zaufanie, otwarta komunikacja oparta o wzajemny szacunek, chęć uczestnictwa w proponowanych zajęciach, projektach, poniekąd jest to „zarażenie” dziecka swoimi pasjami np. piłką nożną, tańcem, teatrem, pracami plastycznymi, technicznymi, szeroko pojętą rekreacją. Proces pozyskiwania jest o tyle trudnym procesem, że jest przeważnie zależny od postawy dorosłego, jego stosunku do młodego człowieka; jednak jego pozytywne zakończenie będzie w przyszłości procentowało i dawało nieocenione zyski, szczególnie dla dziecka…

        Zmiana jest rezultatem powyższych etapów tj. Poznania, Zaakceptowania i Pozyskania; nie jest to cel, który każdy wychowawca musi osiągnąć za wszelką cenę. Zmiana postawy dziecka, jego funkcjonowania i odbioru rzeczywistości dzieje się mimowolnie poprzez zwyczajne bycie z dzieckiem, nie można popadać w skrajność „bycia na siłę i za wszelką cenę”. Ważnym aspektem rezultatu końcowego, jakim jest właśnie Zmiana jest przenikanie się poszczególnych wcześniejszych etapów- nie można mówić o pozyskaniu bez Zaakceptowania, czy też o Zaakceptowaniu bez poznania... Czy Ty dorosły- czasem wychowawco- jesteś odpowiedzialny za to co i kogo oswajasz…?

Magdalena Gral