Pomysł pracy wychowawczej za pomocą technik teatralnych wymaga w swej istocie elastycznego podejścia do drugiego człowieka, zazwyczaj bardzo młodego znajdującego się u progu wejścia w świat dorosłych. Umiejętność „bycia elastycznym” jest niewątpliwie cennym darem, który wykorzystany w przemyślany sposób może stanowić mocną podstawę dalszej pracy z młodym człowiekiem z wykorzystaniem „narzędzia teatr”. Korzystanie jednak z tej umiejętności ujawnia szczególnie ważne determinanty warunkujące prawidłowy kierunek i osiągnięcie pożądanego efektu końcowego. Czym są więc czynniki determinujące powyższe działania i ich sens?

      Już u progu pracy, na jej poziomie koncepcyjnym, wychowawca jest zmuszony do uruchomienia posiadanych pokładów wyobraźni (o tym szerzej w artykule: „Teatr Wyobraźni”). Jest to czynność warunkująca w znacznym stopniu dalszy kierunek pracy wychowawczej, jak też określająca zarysy reguł rządzących interakcją między wychowawcą i podopiecznym (uczestnikiem wspólnej pracy). Ważnym jest też oczywiście szczególne uwzględnienie podopiecznego, jego dotychczasowych doświadczeń, uznanie jego granic i delikatność w relacji z jego „człowieczeństwem”. Ta sfera jest zazwyczaj silnie determinująca wybór środków, kierunku pracy nad projektem jak też w szczególny sposób uwzględniająca osobowość podopiecznego jako współtwórcy.

     Osiągniecie pożądanego poziomu elastyczności w procesie tworzenia silnie zakorzenione jest w osobowości wychowawcy, jak też wielu zmiennych bezpośrednio wpływających na poszukiwanie adekwatnych narzędzi działania (otwartość i chęć do podjęcia realizacji danego projektu, uwarunkowania środowiskowe).Osiągnięcie wymaganego poziomu elastyczności podczas przygotowań do realizacji projektu wymaga często dłuższej ilości czasu, głębokiej refleksji, wnikliwej obserwacji prowadzonych przez wychowawcę. Nie jest to proces prosty, a bywa czasem że niezwykle „kapryśny” i żmudny. To co z pewnością może utrudniać powyższe działanie to właściwy dobór podopiecznych do pracy, ich nastawienie, potrzeby i co najważniejsze „rozumienie”. W dobie szerokiej ekspansji tzw. elektroniki, środków komunikacji międzyludzkiej itp. dotarcie do młodego człowieka z „pomysłem na teatr” jest zadaniem wymagającym i zmuszającym wychowawcę do poszukiwania atrakcyjnych form i stosunkowo krótkiego czasu realizacji pomysłu. Z drugiej strony zdarzają się sytuacje, kiedy podopieczni wychodzą z propozycją realizacji swojego pomysłu i aktywnie w niej uczestniczą. Takie jednak sytuacje zdarzają się sporadycznie. Tak więc umiejętność elastycznego podejścia do podopiecznego, a tym samym zainteresowanie go tym właśnie narzędziem jest nieoceniona w pracy wychowawczej.

     Reasumując wypada wrócić do podstaw wszelkiej pracy o charakterze wychowawczym i zaznaczyć ważność „idei” pracy. Z tego z kolei wynika proces złożony z szeregu zmiennych (czasowych, epokowych, politycznych i środowiskowych), osobowość wychowawcy jako w istocie „zwykłego człowieka” z całością swoich doświadczeń; w refleksji nad elastycznością w pracy wychowawczej należy pochylić się więc nad Człowiekiem… małym i dużym. Uznać ograniczenia i potencjały; zbliżyć się do źródła „siły i woli życia” i z niego czerpać inspiracje do działania. Jest to możliwe wyłącznie w sytuacji, kiedy zachodzi szczególna interakcja między wychowawcą i podopiecznym, a to z kolei buduje wzajemne rozumienie swoich oczekiwań. Warunkiem jednak jest – i to należy podkreślić – uznanie w pełni drugiej osoby jako całości, również duchowej. Jest to proces długotrwały, nie powierzchowny i w istocie zmierzający do „poznania idei” jako punktu wyjścia.

Wychowawca WPOW: Michał P. Mróz
(założyciel i współprowadzący GT TEATR ŻadEN)